De Schotse keuken kent nogal wat hoogstandjes. Voor Nederlandse begrippen meestal ontzettend lekker, soms gewoonweg zo zoet dat het glazuur van je tanden springt, soms zo vet je een kilo bijkomt tijdens één maaltijd. Of zelfs vies. Maar zeg nou zelf; je kunt toch niet naar Schotland gaan zonder Haggis, Shortbread of Oatcakes te proberen. Of wel?
Nou... wij hebben Haggis overgeslagen. Maar aten wel de rest en Kippers, Porrich, Fish & Chips, Stovies en Cranachan!
Wat je moet weten over eten in Schotland
1. In Schotland is het gepast te wachten totdat je een tafeltje aangewezen krijgt. Het is dus not-done om zo maar ergens te gaan zitten.
2. In Schotland pakken ze het bord weg van diegene die al klaar is met eten. Ook al zitten er nog andere personen aan tafel te eten.
3. Ik ben een langzame eter. Dat wordt als een beetje raar ervaren. Ze gaan ervan uit dat je je maaltijd binnen 15 minuten op hebt. En er dus geen half uur over doet, zoals ik.
Ontbijt
Nou... wij hebben Haggis overgeslagen. Maar aten wel de rest en Kippers, Porrich, Fish & Chips, Stovies en Cranachan!
Wat je moet weten over eten in Schotland
1. In Schotland is het gepast te wachten totdat je een tafeltje aangewezen krijgt. Het is dus not-done om zo maar ergens te gaan zitten.
2. In Schotland pakken ze het bord weg van diegene die al klaar is met eten. Ook al zitten er nog andere personen aan tafel te eten.
3. Ik ben een langzame eter. Dat wordt als een beetje raar ervaren. Ze gaan ervan uit dat je je maaltijd binnen 15 minuten op hebt. En er dus geen half uur over doet, zoals ik.
Ontbijt
U zult verbaasd staan over wat u allemaal bij het ontbijt krijgt in Schotland. Er is van alles, van koude voorafjes, zoals vruchtensappen, yoghurt, vers fruit, jam en ontbijtgranen tot een bord stomende havermoutpap, knapperige geroosterde boterhammen, een compleet Schots ontbijt en thee en koffie. Indrukwekkend, of niet soms? In de meeste B&B's serveerden ze koffie in een cafetiere. Ik ben er zeer van gecharmeerd geraakt, en heb er thuis ook meteen eentje gekocht.
Compleet Schots ontbijt
Een compleet Schots ontbijt bestaat uit worst, spek, eieren, tattie scone (aardappelscone), gebakken champignons, gegrilde tomaten, witte bonen in tomatensaus, geroosterd brood en de Schotse favoriet: ‘black pudding’ (soort bloedworst). Het is dus echt een complete maaltijd waarna u zich aardig vol zult voelen. Oorspronkelijk alleen een ontbijt, maar u kunt het tegenwoordig vaak de hele dag door bestellen.
Havermoutpap (Porrich)
Een Schots ontbijt is niet compleet zonder een bord havermoutpap. De traditionele bereidingswijze is met havermeel en water, en een snufje zout. Het wordt geroerd met een houten ‘spurtle’, waardoor de pap niet klontert, en het wordt heet geserveerd in een diep bord. Het is ook populair om er wat melk bij te doen en er gedroogd fruit door te roeren of het wat zoeter te maken met lichtbruine basterdsuiker.
Kippers
Ook kunt u sterk smakende kippers tegenkomen op het ontbijtmenu (koudgerookte haring). Kippers waren ooit, in de Victoriaanse en Edwardiaanse tijd, een typisch onderdeel van een Brits ontbijt en maken momenteel een revival mee. De vis wordt gespleten, gezouten en gerookt over een smeulend houtvuur. Een kipper heeft maar 125 calorieën per stuk en barst van de proteïne, een gezond begin van de dag dus.
Vleesproducten en gerechten
Black pudding
Black pudding is in essentie een mengsel van niervet, havermoutvlokken, bloed, gerst en een speciaal kruidenmengsel in een proteïnehuls. U zult het vaak in een Schots ontbijt aantreffen zoals dat in B&B’s overal in het land wordt geserveerd, maar het heeft onlangs ook aan populariteit gewonnen op de menu’s van toprestaurants. Het past goed bij varkensvlees, kip, wild en vis, maar ook vruchten zoals peren, appels en rabarber. Het is zelfs zo belangrijk dat de Stornoway Black Pudding de beschermde geografische aanduiding heeft gekregen.
Haggis
Het nationale gerecht van Schotland is eveneens een hartige pudding, die onsterfelijk is gemaakt in het beroemde gedicht van Robert Burns, ‘Address to a Haggis’. De oorsprong lijkt op die van de black pudding, want ook hier zijn de hoofdingrediënten gemalen orgaanvlees van een schaap, varken of koe, vemengd met niervet, uien, havermeel, kruiden en specerijen. Traditioneel werd haggis in de maagzak van het geslachte dier gekookt, maar tegenwoordig worden er meer synthetische omhulsels gebruikt. Ze zijn enigszins pikant, met de textuur van havermout en worden traditioneel gegeten met ‘neeps’ en ‘tatties’ (koolraap en aardappel), maar het komt op de menu’s van Schotse restaurants en pubs in velerlei vorm voor, van burgers tot bonbons.
Stovies
De hoofdingrediënten van deze winterschotel, waar je heerlijk van opwarmt zijn vlees, uien en aardappelen. Deze stoofpot werd traditioneel bereid met de restjes van de grote zondagse maaltijd met geroosterd vlees, maar u kunt het ook heel makkelijk gewoon maken. De recepten wisselen, en er kan kip, rundvlees, lamsvlees of zelfs corned beef worden gebruikt voor het vlees. Bij sommige versies worden ook stukjes wortel of koolraap toegevoegd. Vaak wordt stovies met haverkoeken en zure bietjes geserveerd.
Lorne sausage
Lorne sausage wordt soms gesneden of vierkante worst genoemd, om een voor de hand liggende reden: dit is varkens – of runderworst in een vierkante vorm die in plakken wordt gesneden, die dan worden gegrild of gebakken. Wordt meestal ’s morgens gegeten als onderdeel van een compleet Schots ontbijt, of in een zacht bolletje.
Zoete gerechten en toetjes
Cranachan
Dit is een eenvoudig Schots toetje dat uit verse frambozen, slagroom, honing en geroosterde havermoutvlokken bestaat. Voor een extra pikant smaakje wordt er soms een scheut whisky aan toegevoegd. Klik hier voor een gezonder recept!
Atholl Brose
De afgelopen jaren is Atholl Brose een andere naam voor het populaire toetje cranachan geworden, maar het kan ook een traditionele Schotse cocktail zijn. Dit drankje is naar de eerste graaf van Atholl vernoemd en heeft een aantal van dezelfde ingrediënten als cranachan, zoals honing, room, whisky en havermeel brose (havermeelwater).
De afgelopen jaren is Atholl Brose een andere naam voor het populaire toetje cranachan geworden, maar het kan ook een traditionele Schotse cocktail zijn. Dit drankje is naar de eerste graaf van Atholl vernoemd en heeft een aantal van dezelfde ingrediënten als cranachan, zoals honing, room, whisky en havermeel brose (havermeelwater).
Tablet
Tablet is traditioneel Schots snoep, dat van suiker, condensmelk en boter wordt gemaakt. Het lijkt een beetje op fudge, maar is harder en korreliger. Het wordt vaak op smaak gemaakt met vanille en bevat soms stukjes noot.
Shortbread
Schots shortbread is een luxe koekje waar u echt uw tanden in kan zetten. Het word gemaakt met veel, veel boter, waardoor het een kruimelige textuur heeft die smelt op de tong. Shortbread wordt traditioneel in een ronde platte vorm gebakken, geprikt met een vork en besprenkeld met basterdsuiker.
Clootie dumpling
Een clootie dumpling is een rijkgevulde vruchtenpudding die met meel, broodkruimels, gedroogde vruchten (krenten en rozijnen), niervet, suiker, specerijen, melk en soms stroop wordt gemaakt. Dit klassieke Schotse toetje is het lekkerst met wat room en een scheut whisky.
Scones
Scones zijn brokkelige broodjes die oorspronkelijk uit Schotland komen. Tegenwoordig worden ze overal ter wereld gegeten. Helaas zit er vaak veel suiker en vet in. Ze kunnen echter ook heel goed als ontbijt gegeten worden met een topping, mits ze minder suiker en vet bevatten natuurlijk. Daarom hierbij een gezondere en suiker- en vetarme versie!
Een snelle hap
Scotch pie
Deze hartige hap is een kleine vleespastei gevuld met gehakt. De traditionele Scotch pie heeft een buitenste laag van knapperig deeg, zodat u hem makkelijk kunt vasthouden terwijl u hem opeet. Daardoor is hij populair bij afhaalrestaurants, bakkerijen en bij evenementen in de open lucht, zoals voetbalwedstrijden. Het soort, de hoeveelheid en kwaliteit van de ingrediënten die door een individuele piebakker worden gebruikt, worden strikt geheim gehouden. Zo heeft elke Scotch pie een apart, individueel karakter dat weer anders is dan de Scotch pie van een andere fabrikant.
Bridie
Een bridie ofwel Forfar bridie is een soort vleespasteitje of taartje, oorspronkelijk afkomstig uit het stadje Forfar. De vulling bestaat uit gehakt, uien en kruiden. Forfar-bakkers gebruiken traditioneel kruimeldeeg, maar soms kom je ook gelijksoortige producten tegen met bladerdeeg of brokkeldeeg.
Fish and chips
Fish and chips is een van de populairste afhaalmaaltijden in het land. Het bestaat uit kabeljauw of schelvis in beslag, gefrituurd en geserveerd met patat. U zult in bijna elke plaats in het land ‘chip shops’ of ‘chippies’ tegenkomen. De beste bevinden zich vaak aan de kust, in zicht van de vissersboten die in de haven aangemeerd liggen. Het wordt voor uw ogen klaargemaakt en u krijgt het vers en lekker heet in handen, kortom een onweerstaanbaar afhaalfeest.
Onderstaand een andere fish & chips: gebakken zalmfilet met gekookte aardappeltjes. Heerlijk!
