Schotland...do's and don'ts

Nog anderhalve week en dan zijn we onderweg naar Schotland. Deze reis betekent erg veel voor me. Ik wil er al bijna 25 jaar naar toe. En dan nu...eindelijk!
Mijn man en ik vieren een soort van tweede huwelijksreis. De kids blijven thuis bij opa en oma, en pap en mam gaan flierefluiten!

Volgens de site 'buitensport-schotland' zijn er nogal wat regeltjes om de Schotten te vriend te houden. Op een feestje ben ik er gelukkig al op gewezen dat Inverness wordt uitgesproken met de nadruk op NESS en niet op VER zoals ik het altijd las in de boeken van Diana Gabaldon. Eigenlijk ook wel logisch, want je zegt toch ook Loch NESS.  Goed om te weten, ahum. En als ik ergens heen ga, dan doe ik dat zo goed voorbereid als dat mogelijk is voor mij. Daarom houd ik deze lijst hieronder  vanaf nu dichter bij me dan de inpaklijst, dat kan ik je wel vertellen. Oké, daar gaan we. Oja, de plaatjes en de tekst in rood heb ik er in geplakt. Ik citeer verder de site:

"Voor een goed oponthoud in Schotland en leuke omgang met Schotten zijn er wat regeltjes. Belangrijkste is dat je je beseft dat Schotten geen Engelsen zijn! Voor deze fout kun je zo'n beetje verbannen worden. Steniging komt ook voor. Nederlanders vinden het (over algemeen) ook niet prettig om voor Duitsers te worden uitgemaakt. Dat is wel de beste vergelijking. Als je aan deze basisregel nog wat subtiele dingen toevoegt, dan kan je contact met de Schotten niet meer stuk.    

The Do's De volgende dingen moet je doen: (ik ben zo blij dat ik dit op papier heb!)
	Drink je whisky puur. 'Ice is bad for your stomach and spoils the whisky'.
	Zeg 'Scots' tegen de Schotten en niet 'English'.
	Schrijf whisky en niet whiskey. Dat laatste is Iers spul.
	Weet wanneer en tegen wie het nationale Engelse voetbal- of rugbyteam speelt. Uiteraard ben jij ook een groot fan van dat team.
	Indien een Engels team van een Nederlands team (bij welke sport dan ook) gewonnen heeft: Duik een dag onder. Het feit dat het Engelse team verliest, is vele malen belangrijker dan dat het eigen nationale team wint.
	Schots: Als je als Nederlander gewoon alle g's op zijn Nederlands uitspreekt en de r laat rollen, kom je al een heel eind. (de vraag is welke g's... Utrechtse G's, Rotterdamse G's, Zachte G's? Hier in Nederland is dat nog niet zo eenvoudig te veralgemenen zullen we maar zeggen ☺ )

The Don'ts Zorg ervoor dat je dit niet doet. Je eigen leven is erbij gebaat:
	Het gehele (ei-)land heet Groot-Brittannië en niet Engeland.
	Bij Brittish denken Schotten toch eerder aan de Engelsen, dan aan zich zelf.
	De film Braveheart gaat over een Schotse opstand o.l.v. Sir William Wallace. Mel Gibson (als Sir William) doet echt heel hard zijn best, maar een Schots accent is het niet. Imiteer hem niet!
	Mocht je een Schot tegenkomen die tot de Campbell-clan behoort, spreek niet in het openbaar over 'zijn' clan. Na de 'Massacre of Glen Coe' is deze clan niet altijd even populair. (Zie ook in het artikel van Maarten Faas over ijsklimmen in Glen Coe.) Flauwekul? Lees het stukje over een Nederlandse toerist met een 'foute' das' van Patrick Snijders.
	Stadhouder Willem de IIIe werd koning van Engeland en Schotland. In Schotland komt zijn naam terug in de naam van de plaats Fort William. Dit zou een gevoel van Nederlands nationale trots over je kunnen afroepen en soort van verbinding tussen Nederland en Schotland. Dat is echter geheel misplaatst. 'King William' was verantwoordelijk voor de 'Massacre of Glen Coe' en werd daardoor niet erg populair in de Highlands. Nadat hij de Schotten geen eigen kolonie gaf, iets wat hij wel toegezegd had, waren de rest van de Schotten ('Lowlanders') ook niet zo blij meer met 'onze Willem'. Wees dus op je hoede, met dergelijke Nederlandse nationalistische sentimenten.

Wil je meer weten over de (serieuze) verschillen tussen Schotland en Engeland?
Verschillen tussen Schotland en Engeland.

   

Subtiel Voor de fijne kneepjes in de conversatie en om het Schotse nationalisme te strelen:
	Er wonen veel Engelsen in Schotland. Te veel volgens sommige Schotten. Alle kans dat er zich per ongeluk een in een gezelschap bevindt. Mocht je je voorzichtig willen uitdrukken: Spreek dan over 'People south form the Borders'. De Borders is de regio van Schotland die grenst aan Engeland.
	Zeg 'Eddinbrrrâh' en niet 'Edinburgg', als je het hebt over de hoofdplaats Edinburgh.
	Mocht je iemand voor 'sukkel' uit willen schelden, gebruik dan 'tumshie'. Een tumshie is Schots voor 'turnip', oftwel een venkelknol. (Is dat niet dat spul dat wordt gegeten bij Haggis?)
	Aangeven dat je alleen in Engeland bent geweest op doorreis naar Schotland. (Aha!)
	Voor deelnemers aan een reis in Schotland met de Nederlands reisorganisatie SNP: Duidelijk aangeven dat dit niet de Nederlandse vertegenwoordiging is van de Scottish National Party.
	Geologisch gesproken is Schotland ouder dan Engeland. Dit is het bewijs voor de Schotten, dat Schotland er eerder was dan Engeland. (VIK! Very Important Knowledge! ☺)
	Geologisch gezien is Engeland een voormalig stuk Noord-Amerika, dat bij een botsing met het Europese continent aan Europa (toevallig Schotland) is blijven hangen. Engeland zit 'niet waar het hoort' en de Schotten zitten er mee opgescheept.

Handig om te weten (zo iets als een baby op de juiste manier optillen...)         Wat rechtzetten in de beeldvorming over Schotland en zijn bewoners:
	Een doedelzak (bagpipe) is een militair instrument. Naast het gebruik voor militaire taptoes wordt het alleen gebruikt voor toeristisch sentiment. De plaatsen waar je deze aantreft zijn dan ook:           De winkelstraat in Fort William Bij de parkeerplaats aan Loch Ness (nabij Urquhart Castle). Bij de uitgang van het Waverley station in Edinburgh Schotse volksmuziek gebruikt geen doedelzak. Het is keltische folk-muziek met accordeon, viool, etc. Wil je meer weten over de doedelzak?
	Een Bloody Mary, refereert niet naar de Schotse koningin Mary (Mary Queen of the Scots). Maar naar een Engelse collega en naamgenoot (Mary Tudor), die weinig subtiel met protestanten en de hakbijl omsprong  (OMG! En ik maar denken dat Queen Mary nogal bloody aan haar einde was gekomen.)
	Schotten zijn niet zuinig. In ieder geval minder dan de Nederlanders. (Maar wij komen uit het Bourgondische Limburg, moet je weten... Hihi ☺)
	Er wordt heel wat afgedweept met Bonny Prince Charlie. Deze probeerde het Schotse koningshuis weer terug op de troon van Schotland en Engeland te krijgen (1745). Er wordt echter vaak vergeten dat dat zijn voorvaderen Schotland wel een beetje links lieten liggen, toen ze eenmaal ook de troon hadden in London. T'is een mooi verhaal met die Bonny Prince Charlie, maar hij kreeg niet voor niks weinig (in ieder geval te weinig) support van de Schotten.
	In het lied de Bonny Banks of Loch Lomond wordt gezongen over de 'high' en 'low road'. De 'high road' is niet een soort 17e eeuwse snelweg. Het lied gaat over een Schotse krijgsgevangene van de Engelsen, die in Engeland opgehangen wordt. Hij gaat dus via de hemel terug naar Scotland.
	Als je je voor de buis wil voorbereiden op een bezoek aan Schotland: De film Rob Roy MacGregor (met Liam Neeson) is historisch gezien beter dan Braveheart. (Wat?! En ik maar kwijlen bij Mell Gibson!)
	Soms kom je de termen 'Ecosse' en 'Alba' tegen. Het eerste is Frans voor Schotland. Er is een historische verbinding tussen Frankrijk en Schotland. Dat heeft te maken met een niet nader te noemen gemeenschappelijke historische vijand..... 'Alba' is de oude naam van het koninkrijk van het volk de Scotia. Die ('bij de weg') uit Ierland kwamen!" Wat ik ergens anders nog heb gelezen, ik weet niet meer waar dat was, maar het is wel handig om te weten: als je een Pub binnenkomt, moet je blijven wachten tot je een tafel wordt toegewezen. Je mag dus niet zelf een plaatsje uitzoeken! ;-)